อิหร่าน-อิสราเอล เทียบกำลังทหารปี 2025 ใครมีมากกว่าใคร – BBC News ไทย

คณะกรรมการกำกับดูแลนิวเคลียร์ระดับโลกประกาศอย่างเป็นทางการว่า อิหร่านละเมิดพันธกรณีการไม่ผลิตเพิ่มอาวุธนิวเคลียร์เป็นครั้งแรกในรอบ 20 ปี โดย 19 ประเทศจาก 35 ประเทศที่เป็นคณะกรรมการของสำนักงานพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ (International Atomic Energy Agency – IAEA) ลงมติเห็นชอบญัตติดังกล่าว ซึ่งเสนอโดยสหรัฐอเมริกา สหราชอาณาจักร ฝรั่งเศส และเยอรมนี

IAEA ระบุว่า “ความล้มเหลวหลายครั้ง” ของอิหร่านในการให้คำตอบที่ครบถ้วนแก่คณะกรรมการของสำนักงานพลังงานปรมาณูระหว่างประเทศ เกี่ยวกับวัตถุนิวเคลียร์และกิจกรรมที่ไม่ได้ถูกเปิดเผยของตน “ถือเป็นการไม่ปฏิบัติตาม” พันธกรณี

นอกจากนี้ IAEA ยังแสดงความกังวลเกี่ยวกับคลังยูเรเนียมเสริมสมรรถนะของอิหร่าน ซึ่งสามารถนำไปใช้เป็นเชื้อเพลิงในเตาปฏิกรณ์และอาวุธนิวเคลียร์ได้อีกด้วย

อิหร่านประณามญัตติดังกล่าวว่าเป็น “เรื่องการเมือง” และระบุด้วยว่า อิหร่านจะเปิดโรงงานเสริมสมรรถนะแห่งใหม่ โดยยืนกรานว่ากิจกรรมนิวเคลียร์ของอิหร่านทั้งหมดเป็นไปในทางสันติ และประเทศจะไม่มีการแสวงหาการพัฒนาหรือครอบครองอาวุธนิวเคลียร์โดยเด็ดขาด

อิสราเอลมองว่า การที่อิหร่านครอบครองอาวุธนิวเคลียร์ ถือเป็นภัยคุกคามต่อการดำรงอยู่ของชาติ และนายกรัฐมนตรีเบนจามิน เนทันยาฮู แห่งอิสราเอล ได้ยืนกรานมานานแล้วว่าควรใช้วิธีการทางทหารมากกว่าการทูตในการจัดการกับเรื่องดังกล่าว

การโจมตีอิสราเอลด้วยขีปนาวุธและโดรนโดยอิหร่านเมื่อวันที่ 13 เม.ย. ปีที่แล้ว ทำให้เกิดความกังวลว่าตะวันออกกลางอาจเผชิญสถานการณ์รุนแรงขึ้น และอิสราเอลก็ได้เปิดฉากโจมตีทั่วอิหร่านเมื่อวันศุกร์ที่ผ่านมา โดยบอกว่าพวกเขามุ่งเป้าไปที่ “หัวใจ” โครงการนิวเคลียร์ของอิหร่าน

ในบทความนี้ บีบีซีจะพาไปหาคำตอบว่าประเทศอิสราเอลและอิหร่าน มีความแข็งแกร่งทางการทหารเพียงใด

ฝ่ายไหนมีแต้มต่อ

บีบีซีพยายามตอบคำถามนี้โดยใช้แหล่งข้อมูลที่ระบุด้านล่าง ถึงแม้แต่ละประเทศอาจมีแสนยานุภาพทางการทหารอื่น ๆ ที่ซ่อนเอาไว้อีกก็ตาม

สถาบันนานาชาติเพื่อการศึกษายุทธศาสตร์ (International Institute for Strategic Studies: IISS) ได้เปรียบเทียบแสนยานุภาพทางการทหารของกองทัพทั้งสองประเทศ โดยใช้วิธีประเมินที่หลากหลายเพื่อให้ได้ผลลัพธ์ใกล้เคียงความจริงที่สุดเท่าที่จะทำได้

องค์กรอื่น ๆ เช่น สถาบันวิจัยสันติภาพนานาชาติสต็อกโฮล์ม (Stockholm International Peace Research Institute) ทำการประเมินเรื่องนี้เช่นกัน แต่ความแม่นยำในการประเมินก็แตกต่างกันไป เนื่องจากหลายประเทศไม่ได้เปิดเผยข้อมูลในเรื่องนี้

อย่างไรก็ตาม นิโคลัส มาร์ช จากสถาบันวิจัยสันติภาพออสโล (Peace Research Institute Oslo: PRIO) บอกว่า การประเมินของ IISS ถือว่าได้รับความเชื่อถืออย่างกว้างขวางในการประเมินความแข็งแกร่งทางการทหารของประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก

IISS ระบุว่า อิสราเอลมีงบด้านกลาโหมสูงกว่าอิหร่าน ทำให้อิสราเอลมีความแข็งแกร่งอย่างมากไม่ว่าจะต้องเผชิญหน้ากับความขัดแย้งใด

IISS บอกด้วยว่า งบด้านกลาโหมของอิหร่านอยู่ที่ประมาณ 7,400 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ราว 239,900 ล้านบาท) ในปี 2022 และ 2023 ขณะที่อิสราเอลมีงบด้านกลาโหมมากกว่านั้นเกินเท่าตัวที่กว่า 19,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ (ราว 615,980 ล้านบาท) สัดส่วนงบด้านการป้องกันประเทศเมื่อเทียบกับผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ (จีดีพี) ของอิสราเอล ก็มากกว่าของอิหร่านเท่าตัว

ความได้เปรียบด้านเทคโนโลยี

ข้อมูลจาก IISS แสดงให้เห็นว่า อิสราเอลมีเครื่องบินรบ 340 ลำ ที่พร้อมเข้าสู่การสู้รบ นี่ทำให้อิสราเอลมีความได้เปรียบในการโจมตีทางอากาศ

ในบรรดาเครื่องบินรบเหล่านี้ มีทั้งเครื่องบินเอฟ-15 ที่สามารถโจมตีระยะไกลได้ เครื่องบินเอฟ-35 ที่ล้ำสมัยและสามารถหลบการตรวจจับของเรดาร์ได้ รวมถึงเฮลิคอปเตอร์เพื่อการรบ

IISS ประเมินว่า อิหร่านมีเครื่องบินรบประมาณ 320 ลำ แต่เครื่องบินเจ็ทหลายลำถูกผลิตและใช้งานมาตั้งแต่ทศวรรษที่ 1960 ทั้งเครื่องบินเอฟ-4, เอฟ-5 และเอฟ-14 โดยลำหลังสุดเป็นเครื่องบินรุ่นที่โด่งดังที่ปรากฏอยู่ในภาพยนตร์เรื่อง Top Gun ในปี 1986 นำแสดงโดย ทอม ครูซ

นิโคลัส มาร์ช จาก PRIO บอกว่า มันไม่ชัดเจนนักว่าเครื่องบินเก่า ๆ เหล่านี้กี่ลำที่ยังสามารถขึ้นบินได้ เนื่องจากการหาอะไหล่มาซ่อมเครื่องบินเก่าเหล่านี้เป็นเรื่องยากมาก

ไอเอิร์นโดมและระบบแอร์โรว์

แกนกลางของระบบป้องกันของอิสราเอลคือ ไอเอิร์นโดมและระบบแอร์โรว์

อูซี รูบิน วิศวกรจรวดมิสไซล์ คือผู้ก่อตั้งองค์กรป้องกันมิสไซล์อิสราเอล ซึ่งอยู่ภายใต้สังกัดกระทรวงกลาโหมของอิสราเอล และตอนนี้เขาเป็นนักวิจัยอาวุโสอยู่ที่สถาบันเพื่อยุทธศาสตร์และความมั่นคงเยรูซาเลม

เขาบอกกับบีบีซีว่ารู้สึก “ปลอดภัย” เมื่อเห็นระบบไอเอิร์นโดมและพันธมิตรนานาชาติช่วยกันทำลายจรวดมิสไซล์และโดรนที่อิหร่านยิงมาจนเกือบหมด เมื่อปีที่แล้ว

“ผมรู้สึกพอใจและมีความสุขอย่างมาก… มันใช้งานได้ผลอย่างยิ่งกับจรวดและโดรนที่ถูกยิงมา มันเป็นระบบป้องกันมิสไซล์วิถีใกล้ มันแตกต่างจากระบบป้องกันอื่น ๆ”

อิหร่านอยู่ห่างจากอิสราเอลแค่ไหน

อิสราเอลอยู่ห่างจากอิหร่านมากกว่า 2,100 กิโลเมตร จรวดมิสไซล์จึงเป็นอาวุธหลักที่อิหร่านจะใช้โจมตีไปถึงประเทศอิสราเอลได้ ทิม รีปลีย์ บรรณาธิการของ Defence Eye ซึ่งเป็นเว็บไซต์รวบรวมความเคลื่อนไหวและบทวิเคราะห์ในวงการความมั่นคงและการทหาร บอกกับบีบีซี

อิหร่านถือว่ามีจรวดมิสไซล์ในครอบครองมากที่สุดและหลากหลายที่สุดในตะวันออกกลาง

ในปี 2022 พล.อ.เคนเนธ แมคแคนซี จากกระทรวงกลาโหมสหรัฐฯ บอกว่าอิหร่านมีขีปนาวุธในครอบครอง “มากกว่า 3,000 ลูก”

จรวดมิสไซล์และโดรนของอิหร่าน

อิหร่านมุ่งพัฒนาจรวดมิสไซล์และโดรนของตัวเองอย่างมาก นับตั้งแต่สงครามกับประเทศเพื่อนบ้านอย่างอิรัก ในช่วงปี 1980-1988 โดยมีการจรวดมิสไซล์และโดรนทั้งวิถีใกล้และไกล โดยจำนวนหนึ่งถูกยิงใส่อิสราเอลเมื่อปีที่แล้วด้วย

นักวิเคราะห์ที่ศึกษาจรวดมิสไซล์ที่ยิงโดยกลุ่มกบฏฮูตีไปยังซาอุดีอาระเบีย ได้ข้อสรุปว่าจรวดมิสไซล์ดังกล่าวผลิตขึ้นในประเทศอิหร่าน

“ลงโทษ” ผ่านการโจมตีระยะไกล

รีปลีย์ บรรณาธิการของ Defence Eye บอกว่า ไม่น่าเป็นไปได้ที่อิสราเอลจะทำการรบทางบกกับอิหร่าน “สิ่งที่อิสราเอลได้เปรียบมากที่สุดคือแสนยานุภาพทางอากาศและอาวุธนำวิถี ดังนั้นอิสราเอลจึงมีศักยภาพที่จะทำการโจมตีทางอากาศไปยังเป้าหมายในอิหร่าน”

เขาบอกด้วยว่า สิ่งที่น่าจะเกิดขึ้นคือ อิสราเอลจะสังหารเจ้าหน้าที่และทำลายโครงสร้างพื้นฐานที่เกี่ยวกับน้ำมันของอิหร่าน โดยใช้การโจมตีทางอากาศ

“แก่นของเรื่องนี้คือ ‘การลงโทษ’ ผู้นำทางการเมืองและกองทัพอิสราเอลใช้คำดังกล่าวตลอดเวลา มันเป็นส่วนหนึ่งของปรัชญาของพวกเขาว่าพวกเขาจะต้องทำให้ฝ่ายตรงข้ามได้รับความเจ็บปวด เพื่อให้ศัตรูคิดให้ดีก่อนต่อต้านอิสราเอล”

ในอดีต เจ้าหน้าที่ทางการทหารและบุคคลสำคัญของอิหร่านเคยถูกสังหารด้วยการโจมตีทางอากาศมาก่อน นี่รวมถึงการโจมตีสถานกงสุลของอิหร่านในซีเรียเมื่อวันที่ 1 เม.ย. 2024 ซึ่งเป็นต้นเหตุที่ทำให้อิหร่านต้องโจมตีอิสราเอล

อย่างไรก็ตาม อิสราเอลไม่ได้ออกมาแสดงความรับผิดชอบว่าเป็นผู้อยู่เบื้องหลังการโจมตีดังกล่าว หรือการโจมตีครั้งอื่น ๆ ที่พุ่งเป้าไปที่เจ้าหน้าที่ระดับสูงของอิหร่าน แต่อิสราเอลก็ไม่เคยปฏิเสธว่าไม่ได้เป็นผู้กระทำเช่นกัน

กองทัพเรือ

กองทัพเรือที่ล้าสมัยของอิหร่านมีเรือราว 220 ลำ ในขณะที่อิสราเอลมีกองเรือประมาณ 60 ลำ ตามข้อมูลในรายงานของ IISS

การโจมตีทางไซเบอร์

อิสราเอลจะสูญเสียมากกว่าอิหร่าน หากมีการโจมตีทางไซเบอร์

ระบบป้องกันของอิหร่านล้าสมัยกว่าอิสราเอล ดังนั้นการโจมตีทางไซเบอร์ไปยังกองทัพอิสราเอลจะสร้างความเสียหายได้มากกว่า

สำนักอำนวยการไซเบอร์แห่งชาติของรัฐบาลอิสราเอล บอกว่า “ความถี่ของการโจมตีทางไซเบอร์นั้นมีมากกว่าที่ผ่านมา มากกว่าอย่างน้อยสามเท่า และยังโจมตีอิสราเอลในทุกภาคส่วน การร่วมมือกันระหว่างอิหร่านและฮิซบอลเลาะห์เพิ่มขึ้นในช่วงสงคราม”

มีรายงานว่า เกิดเหตุโจมตีทางไซเบอร์ไปยังอิสราเอลกว่า 3,380 ครั้ง ในช่วงระหว่างวันที่ 7 ต.ค. 2023 ถึงสิ้นปีนั้น

พลจัตวา โกลามเรซา จาลาลี หัวหน้าองค์กรป้องกันพลเรือนของอิหร่าน กล่าวว่า อิหร่านสามารถขัดขวางการโจมตีทางไซเบอร์ได้เกือบ 200 ครั้งในช่วงหนึ่งเดือนก่อนการเลือกตั้งสมาชิกรัฐสภาปี 2024

ในเดือน ธ.ค. จาวาด โอวจี รัฐมนตรีกระทรวงน้ำมันของอิหร่าน กล่าวว่า การโจมตีทางไซเบอร์ทำให้สถานีบริการน้ำมันทั่วประเทศหยุดชะงัก

ภัยคุกคามนิวเคลียร์

มีข้อสันนิษฐานกันว่า อิสราเอลมีอาวุธนิวเคลียร์เป็นของตัวเอง แต่เลือกที่จะใช้นโยบายไม่เปิดเผยว่ามีอาวุธนิวเคลียร์ในครอบครองหรือไม่

ส่วนอิหร่าน เชื่อว่าขณะนี้ยังไม่มีอาวุธนิวเคลียร์แม้จะถูกกล่าวหา แต่อิหร่านเองก็ปฏิเสธว่าตนไม่ได้พยายามจะใช้โปรแกรมพัฒนานิวเคลียร์ของพลเรือนเพื่อทำให้อิหร่านเป็นรัฐที่มีอาวุธนิวเคลียร์

ภูมิศาสตร์และประชากร

อิหร่านเป็นประเทศที่มีขนาดใหญ่กว่าอิสราเอลมาก มีประชากรเกือบ 89 ล้านคน มากกว่าอิสราเอลที่มีประชากรไม่ถึง 10 ล้านคน

อิหร่านยังมีทหารประจำการมากกว่าอิสราเอลหลายเท่า โดยอิหร่านมีทหารประจำการมากกว่า 600,000 นาย ส่วนอิสราเอลมีเพียง 170,000 นาย ตามข้อมูลของ IISS

‘ไพ่ของอิหร่าน’

ทาริก สุไลมาน ผู้เชี่ยวชาญด้านตะวันออกกลาง บอกกับบีบีซีภาษาเออร์ดูว่า มีสมาชิกที่สนับสนุนการทำสงครามอยู่ในรัฐสภาและคณะรัฐมนตรีของอิสราเอล และพวกเขาเหล่านั้นกดดันให้นายกรัฐมนตรีของอิสราเอลต้องทำอะไรสักอย่าง “เมื่อใดก็ตามที่เนทันยาฮูรู้สึกว่าตัวเองตกอยู่ในความไม่มั่นคงทางการเมือง เขาสามารถหยิบเรื่องอิหร่านมาใช้ได้ทันที”

โพลสำรวจโดยมหาวิทยาลัยฮีบรูวในอิสราเอลเมื่อปีที่แล้วพบว่า เกือบสามในสี่ของสาธารณชนอิสราเอลต่อต้านการโจมตีตอบโต้อิหร่าน หากการโจมตีดังกล่าวทำให้ความร่วมมือด้านความมั่นคงของอิหร่านกับชาติพันธมิตรอ่อนแอลง

มหาวิทยาลัยที่ทำโพลดังกล่าวระบุว่า การสำรวจครั้งนี้จัดทำขึ้นระหว่างวันที่ 14-15 เม.ย. 2024 ทางอินเทอร์เน็ตและโทรศัพท์ และมีกลุ่มตัวอย่างทั้งเพศชายและเพศหญิง 1,466 คน และมีตัวแทนจากทั้งชาวอิสราเอล ชาวยิว และชาวอาหรับ

อะไรคือ ‘สงครามตัวแทน’ ของอิสราเอลและอิหร่าน

แม้ว่าจนถึงปัจจุบันอิสราเอลและอิหร่านจะไม่เคยทำสงครามอย่างเป็นทางการ แต่ทั้งสองประเทศก็อยู่ในความขัดแย้งอย่างไม่เป็นทางการ บุคคลสำคัญของอิหร่านในประเทศอื่น ๆ รวมถึงในประเทศอิหร่าน ถูกสังหารจากการโจมตีที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นฝีมือของอิสราเอล

ขณะที่อิหร่านทำการโจมตีอิสราเอลผ่านตัวแทนของตน

อิสราเอลและกลุ่มก่อการร้ายฮิซบอลเลาะห์ต่อสู้ในความขัดแย้งที่ทวีความรุนแรงขึ้นเป็นเวลา 13 เดือน ตั้งแต่ปี 2023-2024 ซึ่งสิ้นสุดลงด้วยการบุกโจมตีทางภาคพื้นดินในเลบานอนตอนใต้ในเดือน ต.ค. 2024 โดยอิหร่านไม่ปฏิเสธว่าตนให้การสนับสนุนกลุ่มก่อการร้ายฮิซบอลเลาะห์

การสนับสนุนฮามาสในฉนวนกาซาก็คล้ายคลึงกัน ฮามาสโจมตีอิสราเอลเมื่อวันที่ 7 ต.ค. และได้ทำการยิงจรวดจากฉนวนกาซาเข้าไปในดินแดนของอิสราเอลมานานหลายทศวรรษ

อิสราเอลและมหาอำนาจตะวันตกเชื่อว่า อิหร่านเป็นผู้จัดหาอาวุธ กระสุน และการฝึกอบรมทางทหารให้กับฮามาส

กลุ่มฮูตีในเยเมนถูกมองว่าเป็นตัวแทนของอิหร่านอีกกลุ่มหนึ่ง โดยซาอุดีอาระเบียระบุว่า ขีปนาวุธของกลุ่มฮูตีที่ยิงใส่เยเมนนั้นถูกผลิตในอิหร่าน

กลุ่มที่ได้รับการสนับสนุนจากอิหร่านมีอำนาจอย่างมากในอิรักและซีเรีย อิหร่านสนับสนุนรัฐบาลซีเรีย และถูกกล่าวหาว่าอิหร่านใช้พื้นที่ซีเรียในการโจมตีอิสราเอล

รายงานเพิ่มเติมโดย อาห์เมน คาวาจา, คาร์ลา รอช, เรซา ซาเบติ และคริส พาร์ทริดจ์