20 ปีไทยช่วยกัมพูชา 4.1 พันล้าน จับตาโครงการใหม่ ปรับปรุงด่าน – ถนน

• ไทยและกัมพูชามีพรมแดนร่วมกันยาว 817 กม. มีจุดผ่านแดน 18 แห่ง การค้าชายแดนเติบโตต่อเนื่อง มูลค่าการค้าปีล่าสุด 174,530 ล้านบาท ไทยได้ดุลการค้า 109,163 ล้านบาท
• 20 ปีที่ผ่านมาไทยให้ความช่วยเหลือกัมพูชาหลากหลายมิติผ่านโครงการความร่วมมือทั้งทางการเงินและวิชาการ รวม 8 โครงการ มูลค่ากว่า 4,160.91 ล้านบาท ส่งเสริมโครงสร้างพื้นฐานและการพัฒนาเศรษฐกิจ
• ปัจจุบันมีโครงการสำคัญที่กำลังดำเนินการร่วมกับกัมพูชา 4 โครงการ เช่น ปรับปรุงถนน NR67 และ NR68 เชื่อมไทย-กัมพูชา พัฒนาด่านสตึงบท เพิ่มประสิทธิภาพโลจิสติกส์และลดเวลาผ่านแดน ออกแบบถนน NR57 และโครงการพัฒนาเมืองในกัมพูชา ของ ADB 
• จับตาสถานการณ์ชายแดน หากมีความตึงเครียดที่เพิ่มขึ้น อาจส่งผลต่อทิศทางและความต่อเนื่องของโครงการในอนาคต

ประเทศไทยและกัมพูชา เป็นประเทศเพื่อนบ้านที่มีความสัมพันธ์ทางการทูตยาวนานกว่า 75 ปี และมีพรมแดนติดกันกว่า 817 กิโลเมตร ปัจจุบันมีจุดผ่านแดนถาวร และชั่วคราว 18 แห่ง  มีมูลค่าการค้าชายแดนรวม 5 ด่านหลัก อยู่ที่ 174,530 ล้านบาท เติบโตขึ้น 7.9% จากปีก่อน โดยไทยส่งออกมูลค่า 141,846 ล้านบาท และนำเข้า 32,684 ล้านบาท ได้ดุลการค้าชายแดนสูงถึง 109,163 ล้านบาท

นอกจากความร่วมมือทางเศรษฐกิจประเทศไทยยังให้ความช่วยเหลือทางด้านการเงิน และวิชาการ กับกัมพูชามาอย่างต่อเนื่องในระยะเวลาที่ผ่านมามีความช่วยเหลือที่ไทยให้กับรัฐบาลกัมพูชาทั้งสิ้น 8  โครงการ วงเงินช่วยเหลือรวมกว่า 4,160.91 ล้านบาท

ตลอด 20 ปีที่ผ่านมามีทั้งโครงการความร่วมมือทางการเงินและทางวิชาการที่ไทยให้ความช่วยเหลือกัมพูชา ผ่านการดำเนินการของสำนักงานความร่วมมือพัฒนาเศรษฐกิจกับประเทศเพื่อนบ้าน (องค์การมหาชน) (สพพ.) หรือ “NEDA” ระบุว่าได้ให้การสนับสนุนความร่วมมือเพื่อการพัฒนาอย่างเป็นทางการ (Official Development Assistance: ODA) ในประเทศเพื่อนบ้านที่อยู่ภายใต้ภารกิจของ NEDA ทั้ง 7 ประเทศ คือจักรกัมพูชา ส.ป.ป.ลาว สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา ภูฏาน ศรีลังกา และติมอร์-เลสเต รวมวงเงินทั้งสิ้น 24,226.33 ล้านบาท

แบ่งเป็นโครงการความร่วมมือทางการเงินและทางวิชาการ (Financial Cooperation and Technical Cooperation) จำนวน 55 โครงการ รวม 24,189.43 ล้านบาท และโครงการ ด้านความร่วมมือในการถ่ายทอดองค์ความรู้ให้กับประเทศเพื่อนบ้าน (Capacity Building) จำนวน 48 โครงการรวมวงเงิน 36.90 ล้านบาท

สำหรับประเทศกัมพูชา  สพพ.ได้ให้ความช่วยเหลือไปทั้งสิ้น 8  โครงการ วงเงินช่วยเหลือรวม 4,160.91 ล้านบาท  แบ่งเป็นการช่วยเหลือทางการเงิน 4 โครงการ 4,078.91 ล้านบาท และความช่วยเหลือในทางวิชาการ 4 โครงการ วงเงินรวม 82 ล้านบาท

ในปัจจุบัน สพพ.ให้การสนับสนุนโครงการที่ดำเนินการในกัมพูชา เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพด้านการเดินทางและการค้าชายแดนระหว่างไทยกับกัมพูชาอย่างมีนัยสำคัญ โดยมีโครงการที่ยังอยู่ในระหว่างรับการสนับสนุนจากประเทศไทยอีกหลายโครงการดังนี้

1.โครงการปรับปรุงถนน หมายเลข 67 (NR67) ช่วงเสียมราฐ – อนลองเวง – จวม/สะงำ โดยเส้นทางนี้เชื่อมต่อจากด่านถาวรช่องสะงำ จังหวัดศรีสะเกษ ไปยังเสียมราฐ มีระยะทางรวมประมาณ 134.68 กิโลเมตร

โดยโครงการนี้จะมีการปรับปรุงพื้นผิวถนน ทางร่วม ทางแยก โครงสร้างสะพาน และระบบระบายน้ำ โดยได้รับการสนับสนุนทางการเงินด้วยเงินกู้จำนวน 983 ล้านบาท ซึ่งได้ลงนามสัญญาเงินกู้เมื่อวันที่ 4 พฤศจิกายน 2565 ปัจจุบันโครงการอยู่ในช่วงเริ่มต้น โดยกระทรวงโยธาธิการและการขนส่งของกัมพูชากำลังจัดประชุม Kickoff กับที่ปรึกษา หากโครงการนี้เสร็จสมบูรณ์จะสามารถลดระยะเวลาในการเดินทางจากช่องสะงำไปยังเสียมราฐจากเดิมประมาณ 6 ชั่วโมง เหลือเพียง 3 ชั่วโมง โดยคาดว่าจะเปิดใช้งานได้ในปี 2571

2.โครงการปรับปรุงถนนหมายเลข 68 (NR68) ช่วงช่องจอม/โอเสม็ด – สำโรง – กลอรันห์ ซึ่งเชื่อมต่อจากด่านถาวรช่องจอม จังหวัดสุรินทร์ เส้นทางนี้มีระยะทางประมาณ 117.193 กิโลเมตร ปัจจุบันโครงการอยู่ในขั้นตอนการเตรียมยื่นคำขอความช่วยเหลือทางการเงินอย่างเป็นทางการ โดยจะมีการจัดทำแบบรายละเอียด (Detailed Design) และศึกษาความเป็นไปได้ (Feasibility Study) ของโครงการ

หากดำเนินการเสร็จสมบูรณ์ คาดว่าจะส่งเสริมการค้าชายแดนจาก 7.6 พันล้านบาทในปี 2567 ให้เพิ่มขึ้นเป็น 28.9 พันล้านบาทภายในปี 2582 และยังจะช่วยเพิ่มจำนวนนักท่องเที่ยวจาก 1.1 ล้านคน เป็น 1.65 ล้านคนในช่วงเวลาเดียวกัน

3.โครงการพัฒนาจุดผ่านแดนสำคัญที่สตึงบท (โครงการพัฒนาด่านพรมแดนสตึงบทระยะที่ 2 (Stung Bot Border Checkpoint Development Project Phase 2) ซึ่งตั้งอยู่บริเวณด่านถาวรบ้านหนองเอี่ยน อำเภออรัญประเทศ จังหวัดสระแก้ว

โครงการนี้เป็นโครงการที่จะก่อสร้างสิ่งอำนวยความสะดวก เช่น อาคาร X-ray, อาคารที่พักเจ้าหน้าที่, สถานีขนถ่ายสินค้า, สถานีรถไฟ, ด่านควบคุมโรค, คลังสินค้า และโครงสร้างพื้นฐานที่เกี่ยวข้อง

ปัจจุบันโครงการอยู่ในระหว่างการจัดจ้างที่ปรึกษาเพื่อศึกษาความเหมาะสมของโครงการ ในอนาคต โครงการนี้คาดว่าจะช่วยเพิ่มมูลค่าการค้าชายแดนจาก 59,431 ล้านบาทในปี 2557 เป็น 100,000 ล้านบาทในปี 2567 และช่วยลดเวลาการผ่านแดนจากเดิม 3-5 ชั่วโมงต่อคัน เหลือเพียง 10 นาทีต่อคัน ฃ

นอกจากนี้ยังเป็นประตูการขนส่งสำคัญที่เชื่อมโยงภาคตะวันออกและภาคอีสานของไทยกับประเทศเพื่อนบ้าน โดยเป็นส่วนหนึ่งของโครงข่ายระเบียงเศรษฐกิจภาคตะวันออก (SEC) อีกด้วย คาดว่าปริมาณรถที่ใช้ผ่านแดนจะเพิ่มขึ้นจาก 180 คันต่อวันในปี 2557 เป็น 509 คันต่อวันในปี 2568

และ 4.การออกแบบถนนหมายเลข 57 (NR57) ช่วงบ้านผักกาด – บ้านปรม – ไพลิน – ถนนหมายเลข 5 พระตะบอง ซึ่งเชื่อมต่อจากด่านถาวรบ้านผักกาด อำเภอโป่งน้ำร้อน จังหวัดจันทบุรี เส้นทางนี้มีระยะทาง 103 กิโลเมตร โดยโครงการนี้จะเน้นการออกแบบรายละเอียดเพื่อยกระดับมาตรฐานถนน ทางร่วม ทางแยก สะพาน และจะมีการศึกษาความเป็นไปได้ในด้านเศรษฐกิจ สังคม วิศวกรรม สิ่งแวดล้อม และสิทธิมนุษยชน ปัจจุบันอยู่ในขั้นตอนการจัดจ้างที่ปรึกษาเพื่อดำเนินการศึกษา เมื่อแล้วเสร็จจะช่วยเพิ่มความปลอดภัยในการสัญจร และส่งเสริมการเชื่อมโยงทางกายภาพในพื้นที่ชายแดนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

นอกจากนี้ยังมีโครงการพัฒนาเมืองเพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างยั่งยืน ได้แก่ โครงการพัฒนาเมืองน่าอยู่ Livable, Resilient and Water Secure Cities Investment Program (Tranche 2) ซึ่งจะดำเนินงานในเมือง Pursat, Battambang, Banteay Meanchey และเมืองไพลิน (Pailin)

โครงการนี้มุ่งเน้นการพัฒนาระบบจัดการน้ำเสีย การป้องกันน้ำท่วม และการพัฒนาระบบประปา รวมถึงโครงสร้างพื้นฐานด้านสาธารณูปโภคที่เกี่ยวข้อง โดยเป็นความร่วมมือทางการเงินในรูปแบบ Parallel Financing กับธนาคารพัฒนาเอเชีย (ADB)

คงต้องจับตาดูสถานการณ์ของและความคืบหน้าในโครงการต่างๆที่ประเทศไทยให้ความช่วยเหลือกับกัมพูชาจะสามารถเดินหน้าต่อไปได้ตามแผนหรือไม่ หลังจากสถานการณ์ความตึงเครียดระหว่างไทย – กัมพูชา มีเพิ่มมากขึ้นในขณะนี้