PBO เปิดข้อมูลกาสิโนถูกกม. โอกาสเศรษฐกิจไทย หรือเพิ่มภัยสังคม?

• เปิดข้อมูลสำนักงบประมาณรัฐสภาฯศึกษากาสิโนถูกกฎหมายทั่วโลก
• พบกว่า 62% ของประเทศทั่วโลกมีกาสิโนถูกกฎหมาย แต่ไม่ใช่ทุกประเทศจะรับมือผลกระทบได้ดี
• เปิดผลดีทางเศรษฐกิจ สร้างมูลค่าเศรษฐกิจเพิ่ม 1.8 แแสนล้าน เพิ่มการจ้างงาน
• เตือนระวังผลกระทบทางสังคม ชี้ค่าจ้างและเงินเดือนมีสัดส่วนเพียง 31.3% ของมูลค่าเพิ่มทั้งหมด ส่วนกำไรจากการดำเนินงานมีสัดส่วนสูงถึง 39.8% อาจไม่ลดเหลื่อมล้ำมาก 

รัฐบาลอยู่ระหว่างการผลักดันให้มีสถานบันเทิงครบวงจร (เอนเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์) ในประเทศไทย โดยอยู่ระหว่างที่จะเสนอกฎหมายร่างพระราชบัญญัติการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร พ.ศ…เข้าสู่การพิจารณาของสภาฯวาระที่ 1 ในการเปิดสมัยประชุมสภาสามัญช่วงเดือน ก.ค.นี้ ก่อนหน้านี้แพทองธาร ชินวัตร นายกรัฐมนตรี ได้กำชับให้คณะรัฐมนตรีทุกคนทุกพรรคเร่งทำความเข้าใจกับสังคม ประชาชนว่า “เอนเตอร์เทนเมนต์คอมเพล็กซ์” ไม่เท่ากับ “กาสิโน”

ทั้งนี้เมื่อวันที่ 27 มี.ค.ที่ผ่านมา ครม.ได้เห็นชอบในหลักการร่าง พ.ร.บ.การประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร พ.ศ. …. ในการประชุมเมื่อวันที่ 27 มีนาคม 2568 โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อส่งเสริมอุตสาหกรรมท่องเที่ยวรูปแบบใหม่ เพิ่มแหล่งท่องเที่ยวที่มนุษย์สร้างขึ้น (Man-made Destinations) ซึ่งจะช่วยดึงดูดนักท่องเที่ยว ก่อให้เกิดการลงทุนและนำรายได้เข้าสู่ประเทศ ตลอดจนส่งเสริมการจ้างงานในประเทศ รวมทั้งนำธุรกิจกาสิโนและการพนันถูกกฎหมายเข้ามาอยู่ในระบบอย่างมีมาตรฐาน มีการจัดเก็บรายได้และภาษีอย่างถูกต้อง

ทั้งนี้มีข้อกำหนดว่าสถานบันเทิงครบวงจรต้องประกอบด้วยธุรกิจสถานบันเทิงอย่างน้อย 4 ประเภท เช่น ห้างสรรพสินค้า โรงแรม สถานบริการ สนามกีฬา เป็นต้น ร่วมกับกาสิโน โดยกาสิโนต้องมีสัดส่วนไม่เกิน 10% ของพื้นที่ทั้งหมด อนุญาตให้มีการพนันได้เฉพาะประเภทที่กำหนด และต้องมีเขตบริเวณที่แยกห่างจากธุรกิจอื่นอย่างชัดเจน รวมทั้งห้ามบุคคลอายุน้อยกว่า 20 ปีเข้ากาสิโน ทั้งนี้ สถานบันเทิงครบวงจรจะต้องจัดให้มีพื้นที่สำหรับส่งเสริมสินค้า บริการ และศิลปวัฒนธรรมไทย ไม่น้อยกว่า 10% ของพื้นที่ทั้งหมด

เมื่อเร็วๆนี้สำนักงบประมาณของรัฐสภา (PBO) ได้จัดทำรายงานเรื่องการประกอบธุรกิจสถานบันเทิงครบวงจร (Entertainment Complex) โดยมีเนื้อหาที่น่าสนใจดังนี้

 สถานการณ์กาสิโนทั่วโลก

PBO เปิดเผยข้อมูลจาก Rocket Media Lab ที่ศึกษาข้อมูลการสำรวจประเทศและเขตการปกครอง 195 แห่งทั่วโลก พบว่า 121 ประเทศทั่วโลก (คิดเป็น 62.05%) มีกาสิโนตั้งอยู่ภายในประเทศ โดยอเมริกาใต้มีสัดส่วนประเทศที่มีกาสิโนสูงที่สุดถึง 91.67% (11 จาก 12 ประเทศ) รองลงมาคืออเมริกาเหนือที่ 73.91% (17 จาก 23 ประเทศ) และยุโรปที่ 73.33% (33 จาก 45 ประเทศ)

 ในขณะที่เอเชียมีเพียง 36.73% (18 จาก 49 ประเทศ) เท่านั้น ปัจจัยทางศาสนาและวัฒนธรรมมีผลอย่างมากต่อการอนุญาตให้มีกาสิโน โดยประเทศที่ไม่มีกาสิโนส่วนใหญ่เป็นประเทศซึ่งประชากรส่วนใหญ่นับถือศาสนาอิสลามและอยู่ภายใต้กฎหมายชารีอะห์ ในประเทศที่มีกาสิโนมีการดำเนินกิจการที่หลากหลายรูปแบบ ประกอบด้วย

1. กาสิโนที่เปิดให้บริการทั้งนักท่องเที่ยวและประชาชนในประเทศพบมากในยุโรปและอเมริกาเหนือ

 2. กาสิโนสำหรับนักท่องเที่ยวต่างชาติเท่านั้นเพื่อกระตุ้นการท่องเที่ยวและรายได้จากภาษี เช่น โดมินิกัน ตูนีเชีย ชามัว และเติร์กเมนิสถาน

และ 3.กาสิโนในพื้นที่เฉพาะ เช่น อินเดีย (รัฐกัว) จีน (มาเก๊า) และมาเลเซีย (เก็นติ้งไฮแลนด์)

ผลเชิงบวกของ Entertainment Complex

 ผลกระทบระยะสั้นต่อเศรษฐกิจไทย จากการวิเคราะห์ผลกระทบทางเศรษฐกิจในระยะสั้นของโครงการสถานบันเทิงครบวงจรด้วยแบบจำลอง Input-Output โดยสำนักงบประมาณของรัฐสภา พบว่า การลงทุนเริ่มต้นที่รัฐบาลคาดการณ์ไว้ไม่ต่ำกว่า 100,000 ล้านบาท โดยมีผลกระทบทางเศรษฐกิจที่สำคัญ ดังนี้

ผลกระทบต่อผลผลิตรวม (Gross Domestic Output)
พบว่า ผลผลิตรวมเพิ่มขึ้น 182,192 ล้านบาท ภาคก่อสร้างได้รับผลกระทบสูงสุด (100,096 ล้านบาท) ผลิตภัณฑ์อโลหะได้รับผลกระทบรองลงมา (19,613 ล้านบาท) ตามด้วยภาคบริการ (12,570 ล้านบาท) และภาคการค้า (9,440 ล้านบาท)

ผลกระทบต่อมูลค่าเพิ่ม (Total Value Added)
มูลค่าเพิ่มรวมเพิ่มขึ้น 68,111 ล้านบาท กระจายเป็นค่าจ้างและเงินเดือน 21,384 ล้านบาท กำไรจากการดำเนินงาน 27,075 ล้านบาท ค่าเสื่อมราคา 15,144 ล้านบาท และภาษีทางอ้อมสุทธิ 4,508 ล้านบาท

การกระจายผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจในช่วงระยะสั้น
พบว่า ภาคการก่อสร้าง (ผลผลิต 100,096 ล้านบาท และมูลค่าเพิ่ม 31,075 ล้านบาท) ผลิตภัณฑ์อโลหะ (ผลผลิต 19,613 ล้านบาท และมูลค่าเพิ่ม 6,674 ล้านบาท) ภาคบริการ (ผลผลิต 12,570 ล้านบาท และมูลค่าเพิ่ม 7,497 ล้านบาท) ภาคการค้า (ผลผลิต 9,440 ล้านบาท และมูลค่าเพิ่ม 6,897 ล้านบาท) และเหมืองแร่ (ผลผลิต 9,006 ล้านบาท และมูลค่าเพิ่ม 5,376 ล้านบาท)

ผลระยะยาวตามเป้าหมายของรัฐบาล

การลงทุนนี้อาจจะสร้างประโยชน์ระยะยาวหลายประการ ได้แก่

1.ดึงดูดการลงทุนขนาดใหญ่อย่างต่อเนื่องจากนักลงทุนที่มีประสบการณ์ในการพัฒนาแหล่งท่องเที่ยวระดับโลก

2.พัฒนาอุตสาหกรรมท่องเที่ยวรูปแบบใหม่ดึงดูดนักท่องเที่ยวคุณภาพ

3.สร้างการจ้างงานถาวรในธุรกิจบริการและธุรกิจสนับสนุน

4.เพิ่มรายได้ภาษีอย่างยั่งยืนจากการนำธุรกิจกาสิโนและการพนันเข้าสู่ระบบ

5.ยกระดับประเทศไทยสู่การเป็นศูนย์กลางการท่องเที่ยวในภูมิภาค

6.สร้างระบบนิเวศทางธุรกิจใหม่ที่เชื่อมโยงผู้ประกอบการท้องถิ่นกับนักท่องเที่ยวคุณภาพ

ผลกระทบทางลบของ Entertainment Complex

แม้ว่าโครงการ Entertainment Complex จะมีศักยภาพในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจ แต่อาจมีผลกระทบทางลบที่สำคัญในหลายมิติ ดังนี้

1.ด้านสังคม อาจเกิดปัญหาพฤติกรรมติดการพนัน โดยเฉพาะในกลุ่มเปราะบางทางเศรษฐกิจ ซึ่งนำไปสู่หนี้สินครัวเรือนและความรุนแรงในครอบครัว รวมถึงอาชญากรรมที่เกี่ยวข้อง เช่น การกู้เงินนอกระบบ และการฟอกเงิน

2.อาจเกิดความเหลื่อมล้ำระหว่างพื้นที่ เนื่องจากโครงการมักตั้งอยู่ในพื้นที่เศรษฐกิจที่มีศักยภาพสูงอยู่แล้ว อาจทำให้เกิดการกระจุกตัวของเม็ดเงินลงทุนและบริการภาครัฐ ขณะที่ราคาที่ดินและค่าครองชีพในพื้นที่อาจเพิ่มสูงขึ้น

3. หากการกำกับดูแลไม่มีประสิทธิภาพ อาจเกิดปัญหาการทุจริต การฟอกเงิน หรือการค้ามนุษย์ รวมถึงความเสี่ยงต่อระบบการเงินภายในประเทศ

4. การเปิดกาสิโนอย่างเป็นทางการอาจกระทบต่อค่านิยมและวัฒนธรรมไทย โดยอาจส่งผลต่อค่านิยมของเยาวชนในเรื่องการแสวงหาความมั่งคั่งจากการพนัน

5. การเพิ่มขึ้นของการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ซึ่งผลการศึกษาชี้ว่าเกี่ยวข้องกับการดำเนินการของกาสิโน โดยพบว่า 20% ของเยาวชนที่เล่นการพนันมีการบริโภคเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ ส่งผลให้เกิดต้นทุนทางเศรษฐกิจและสังคมทั้งทางตรงและทางอ้อม รวมถึงปัญหาสุขภาพ อุบัติเหตุ และความรุนแรง ซึ่งควรได้รับการพิจารณาอย่างรอบคอบในการกำหนดนโยบายที่เกี่ยวข้อง

แนะ 3 ข้อรัฐบาลพิจารณารอบคอบ 

นอกจากนี้ PBO ได้เสนอแนะรัฐบาลว่ามี 3 ประเด็นที่รัฐบาลควรให้ความสำคัญได้แก่

1.ความท้าทายสำคัญของประเทศไทย คือ การสร้างสมดุลระหว่างผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจและการป้องกันผลกระทบทางสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อพิจารณาว่า 62.05% ของประเทศทั่วโลกมีกาสิโน แต่ไม่ใช่ทุกประเทศที่ประสบความสำเร็จในการจัดการผลกระทบทางสังคม

ดังนั้น จึงควรศึกษาทั้งปัจจัยความสำเร็จของประเทศต้นแบบอย่างสิงคโปร์ และกรณีล้มเหลวของประเทศอื่น ๆ ที่ไม่สามารถจัดการผลกระทบทางสังคมได้อย่างมีประสิทธิภาพเพื่อนำมาปรับใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อเศรษฐกิจไทยในระยะยาว

2.ควรมีการวางแผนอย่างรอบคอบในการพัฒนา Entertainment Complex ที่มีความสมดุลระหว่างรายได้จากกาสิโนกับกิจกรรมบันเทิงอื่น ๆ เพื่อหลีกเลี่ยงการพึ่งพาธุรกิจการพนันมากเกินไป และควรมีมาตรการควบคุมที่เข้มงวดเพื่อป้องกันผลกระทบทางสังคมที่อาจเกิดขึ้น

3.ความไม่สมดุลในการกระจายผลประโยชน์ โดยค่าจ้างและเงินเดือนมีสัดส่วนเพียง 31.3% ของมูลค่าเพิ่มทั้งหมด ในขณะที่กำไรจากการดำเนินงานมีสัดส่วนสูงถึง 39.8% สะท้อนว่าประโยชน์ส่วนใหญ่จะตกอยู่กับนักลงทุนมากกว่าแรงงาน ซึ่งอาจไม่สอดคล้องกับเป้าหมายการกระจายรายได้และลดความเหลื่อมล้ำ