“เรียนฟรี” มีจริงไหม? เมื่อเด็กไทยเฉียดล้านคน เข้าไม่ถึงระบบการศึกษา

สิ่งหนึ่งที่เรามักได้ยินจนชินหูก็คือ ประเทศไทยจะกลายเป็น “ฮับ” ของภูมิภาค ฮับอาหาร ฮับแฟชั่น ฮับการบิน ฮับการศึกษา ฮับยานยนต์ ฯลฯ

ประเทศไทยจะกลายเป็นเสือตัวที่ 5 แห่งเอเชีย แต่สุดท้าย แม้กระทั่งการศึกษาเรายังอยู่ในอันดับรั้งท้ายกลุ่มอาเซียน

จะว่านโยบายไม่ดีก็คงไม่ใช่ เพราะทุกรัฐบาลมีแผนงานชัดเจน วางแผนขั้นต่ำ 3-5 ปี บางนโยบายอลังการราวกับมหกรรมโอลิมปิก แต่เมื่อผ่านการปฏิบัติไปสักระยะ กลับกลายเป็นเสมือนการแข่งขันกีฬา อบต.

ต้องยอมรับว่าทุกอุตสาหกรรม “คน” คือหัวใจสำคัญ การพัฒนาคนจึงเป็นหมุดหมายของทุกธุรกิจ บุคลากรถือเป็นทรัพยากรที่สำคัญที่สุดในองค์กร ที่จะช่วยให้ภารกิจขององค์กรบรรลุเป้าหมาย อย่างมีประสิทธิภาพและเกิดการขับเคลื่อนไปข้างหน้าอย่างมั่นคง

จุดเริ่มต้นจึงอยู่ที่ “การศึกษา”

แต่ผลการจัดอันดับคุณภาพระบบการศึกษาโลกประจำปี 2024 World Population Review พบว่าประเทศไทยอยู่ในอันดับที่ 107 ของโลก และเป็นอันดับที่ 8 ในอาเซียน ตามหลังสปป.ลาวซึ่งอยู่อันดับ 7 ถือเป็นสัญญาณเตือนถึงคุณภาพการศึกษาไทยที่กำลังถดถอย

รายงานดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของ Best Countries ซึ่งจัดทำโดย US News and World Report, BAV Group และ Wharton School จากมหาวิทยาลัยเพนซิลเวเนีย โดยสำรวจประชากรหลายพันคนจาก 78 ประเทศ พิจารณาจากคะแนนคุณลักษณะ 3 ประการ ได้แก่ ระบบการศึกษาของรัฐที่พัฒนาได้ดี ระดับในการเข้าเรียนมหาวิทยาลัย และ การให้การศึกษาคุณภาพสูงสุด

โดย 10 อันดับแรกประเทศที่มีการศึกษาคุณภาพดีที่สุดในโลก ได้แก่ เกาหลีใต้ เดนมาร์ก เนเธอร์แลนด์ เบลเยียม สโลเวเนีย ญี่ปุ่น เยอรมนี ฟินแลนด์ นอร์เวย์ และ ไอร์แลนด์

สำหรับประเทศไทยมีคุณภาพการศึกษาอยู่ในอันดับที่ 107 ของโลก และครองอันดับที่ 8 เมื่อเทียบกับประเทศในกลุ่มอาเซียน ประกอบด้วย 1. สิงคโปร์ 2. บรูไน 3. เวียดนาม 4. อินโดนีเซีย 5. ฟิลิปปินส์ 6. มาเลเซีย 7. ลาว 8. ไทย 9. เมียนมา และ 10. กัมพูชา

Global Partnership for Education ระบุว่าการศึกษาเป็นเรื่องของสิทธิมนุษยชน มีบทบาทสำคัญในการพัฒนามนุษย์ สังคม และเศรษฐกิจ การศึกษาเปลี่ยนแปลงโลกได้ แต่หลายประเทศยังคงมีระบบการศึกษาที่ไม่ทั่วถึง อันเนื่องมาจากความขัดแย้งภายใน ปัญหาเศรษฐกิจ หรือการสนับสนุนเงินทุนที่ไม่เพียงพอ

ข้อมูลล่าสุดจาก กองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.) ระบุว่าปี 2568 ประเทศไทยมีเด็กและเยาวชนกว่า 980,000 คน ที่ไม่มีชื่ออยู่ในระบบการศึกษา

ขณะที่ในปี 2567 ที่ผ่านมา มีเด็กหลุดจากระบบการศึกษามากถึง 1.02 ล้านคน หรือ 8.4% ของนักเรียนทั้งประเทศ เหตุผลสำคัญคือ ความยากจน ที่ทำให้เด็กไม่มีโอกาสได้เรียนต่อ

แม้จะมีคำว่า เรียนฟรี ก็ตาม แต่ค่าอุปกรณ์ต่างๆ ที่ไม่อยู่ในรายการสนับสนุนของรัฐ ยังคงเป็นปัญหาของผู้ปกครองอย่างต่อเนื่อง

ข้อมูลจาก กสศ. สะท้อนให้เห็นว่า เรียนฟรี มีอยู่จริง! แต่ยังไม่ใช่ประเทศไทย

ประเทศไทยมีนโยบายเรียนฟรี 15 ปี ที่รัฐจัดแพ็กเกจช่วยแบ่งเบาค่าใช้จ่าย 5 อย่าง ได้แก่ ค่าจัดการเรียนการสอน ค่าหนังสือเรียน ค่าอุปกรณ์การเรียน ค่าเครื่องแบบนักเรียน และค่ากิจกรรมพัฒนาคุณภาพผู้เรียน สำหรับเด็กอนุบาลถึง ม.ปลาย ทุกสังกัด มาตั้งแต่ปีการศึกษา 2552

แต่ผ่านมาถึงวันนี้ เรียนฟรีไม่มีจริง แพ็กเกจหลักไม่เพียงพอค่าใช้จ่าย แพ็กเกจเสริมสำหรับดูแลนักเรียนยากจน (ปัจจัยพื้นฐานนักเรียนยากจน) ก็ยังให้เฉพาะนักเรียนชั้นประถมกับ ม.ต้น ไม่ตรงชื่อนโยบายเรียนฟรี 15 ปี

แต่สำหรับประเทศอื่นๆ ที่มีนโยบายเรียนฟรีเหมือนเรา เขาทำเพิ่มให้เด็กๆ ได้เรียนฟรีจริง คือ ดูแลค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง อย่างการให้หนังสือเรียนฟรีแบบไต้หวันและจีน ช่วยค่าเดินทางแบบบรูไน หรือการที่รัฐควบคุมราคาชุดและหนังสือเรียนแบบที่สิงคโปร์ ฯลฯ นโยบายเหล่านี้ทำให้เราเห็นว่า การเรียนฟรีที่ฟรีจริงนั้นไม่ได้จำกัดอยู่แค่ค่าเทอม แต่ต้องคำนึงถึงสภาพแวดล้อมและเศรษฐกิจที่มีผลกับการไปโรงเรียนของเด็กๆ ด้วย

กสศ. จึงรวบรวมข้อเสนอนโยบาย “ลดความเหลื่อมล้ำการเข้าถึงการศึกษา” เพื่อเด็กและเยาวชนยากจน 2.5 ล้านคน หลุดพ้นจากวงจรความยากจนข้ามรุ่น

ปัญหานี้สะท้อนให้เห็นถึงความเหลื่อมล้ำและอุปสรรคในการเข้าถึงการศึกษาอย่างต่อเนื่อง โดยเฉพาะในกลุ่มเด็กยากจน เด็กในพื้นที่ห่างไกล และเด็กที่ต้องออกจากโรงเรียนเพื่อทำงานช่วยเหลือครอบครัว หากไม่มีการแก้ไขที่เป็นระบบ เด็กเหล่านี้อาจสูญเสียโอกาสในการพัฒนาศักยภาพตนเอง

เมื่อเด็กเหล่านี้คือแรงงานในอนาคต ที่กำลังจะหายไปในวันที่ประเทศไทยกำลังเข้าสู่สังคมผู้สูงวัย และมีแรงงานลดลงต่อเนื่อง ซึ่งจะส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจและสังคมของประเทศในระยะยาว

Post Views: 75